Więź­nio­wie
Die Häft­lin­ge

22 sierp­nia 1944 r. do Frank­fur­tu przy­by­ło pierws­zych 200 więź­niów jako „Bau­kom­man­do” [Oddział budow­nic­zy] z Buchenwaldu.

29 wrześ­nia 1944 r. do Frank­fur­tu przy­by­ło 1000 pol­skich mężc­zyzn z obo­zu w Dach­au. Rów­nież prze­by­wa­li naj­pierw w obo­zie w Prusz­ko­wie. 26 sty­cz­nia i 1 lut­ego 1945 r. przy­jechały kole­j­ne trans­por­ty z 173 i 226 mężc­zyzn z obo­zu w Buchen­wald­zie. W ten sposób osią­g­nię­to wyma­ganą przez kie­row­nict­wo Zakła­dów Adle­ra licz­bę więź­niów obo­zowych. Do tych czte­rech głównych trans­por­tów dołąc­zyły jes­zc­ze mnie­jsze gru­py więźniów.

Więź­nio­wie z pierws­zych trzech trans­por­tów a więc zde­cy­do­wa­na więks­zość w obo­zie zos­ta­li schwy­ta­ni podcz­as Pow­sta­nia Wars­zaw­skie­go i prze­trans­por­to­wa­ni z obo­zu prze­jścio­we­go w Prusz­ko­wie do obo­zu w Buchen­wald­zie i Dach­au. Ostat­ni trans­port z 1 lut­ego 1945 r. przy­wió­zł więź­niów z jeden­as­tu kra­jów. Wie­lu z nich było wcześ­niej wię­zio­nych w różnych nie­mieckich obo­zach kon­cen­tra­cy­jnych i ośrod­kach deten­cy­jnych. Powo­dy ich prześ­la­do­wań były roz­mai­te. Więks­zość z nich to robot­ni­cy przy­mu­so­wi i jeń­cy wojen­ni, któr­zy z powo­du różnych „wykro­c­zeń” ski­e­ro­wa­ni zos­ta­li do obo­zów kon­cen­tra­cy­jnych przez regio­nal­ne urzę­dy gestapo.

Admi­nis­trac­ja obo­zowa SS
Die SS-Lager­ver­wal­tung

Odział straż­ni­ków w obo­zie Katz­bach skła­dał się na poc­ząt­ku z kie­row­ni­ka obo­zu SS, dwóch zas­tęp­ców i jeden­as­tu straż­ni­ków. Póź­niej za pil­no­wa­nie więź­niów odpowia­dało około 35 lud­zi. Pra­wie wszys­cy wal­c­zy­li wcześ­niej na fron­cie. Nie­wie­lu człon­ków admi­nis­trac­ji obo­zu miało doś­wiad­cze­nie w służ­bie w obo­zach kon­cen­tra­cy­jnych. Wie­lu z nich zostało prze­nie­sionych z Luft­waf­fe do służ­by obo­zowej latem 1944 r. Niek­tór­zy jako „volks­deut­sche” wstą­pi­li do SS na och­ot­ni­ka. Poch­od­zi­li z Rumu­n­ii albo z Litwy.

Zakła­dy Adlera
Die Adler­wer­ke

Od wios­ny 1944 r. kie­row­nict­wo Zakła­dów Adle­ra skarżyło się wład­zom zbro­je­nio­wym na brak siły roboc­zej. Nie moż­na było zrea­li­zować państ­wo­wych zamó­wień zbro­je­nio­wych. Do pro­duk­c­ji jed­nost­ka cią­g­ni­ka dla Wehr­mach­tu wysła­no więź­niów obo­zowych. Pierws­za gru­pa przy­by­ła jako tzw. „Bau­kom­man­do” i w sierpniu 1944 r. zbu­do­wała na tere­nie fab­ry­ki obóz kon­cen­tra­cy­j­ny. SS nadzoro­wało więź­niów razem z zes­połem pomoc­nic­zym, któ­ry skła­dał się z 20 do 30 pra­cow­ni­ków fab­ry­ki. Moż­na ich było rozpoz­nać po białych opas­kach, częścio­wo byli uzbro­je­ni. Niek­tór­zy z nich sto­sow­a­li bru­talną prze­moc i wykor­zy­sty­wa­li nową pozy­c­ję wład­zy. Inni byli powścią­g­li­wi i pró­bow­a­li wspier­ać więź­niów. Zdar­zało się, że inter­we­niow­a­li prze­ciw­ko bru­tal­ne­mu zachowa­niu swoich kolegów.

Vik­tor Heit­lin­ger był „inży­nie­rem ds. przyd­ziału pra­cy” w Zakła­d­ach Adle­ra. We wrześ­niu 1944 r. wybrał w obo­zie w Dach­au 1000 więź­niów do pra­cy. Po ich przy­by­ciu do Frank­fur­tu fir­ma złożyła skar­gę do admi­nis­trac­ji obo­zu kon­cen­tra­cy­j­n­e­go, że mężc­zyź­ni byli scho­ro­wa­ni i niez­dol­ni do pracy.

Kie­row­nict­wo fir­my było w stałym kon­tak­cie z admi­nis­trac­ją obo­zu kon­cen­tra­cy­j­n­e­go Natz­wei­ler-Strut­hof. Dr Franz Engel­mann, ofi­cer Abwehry w Zakła­d­ach Adle­ra współ­pra­co­wał z frank­fur­ckim gesta­po. Kon­tro­lo­wał pra­cow­ni­ków fir­my. Nie wol­no im było kon­taktować się z więź­nia­mi obozu.

Kie­row­nict­wo fir­my nie było zain­te­re­so­wa­ne zdro­wiem więź­niów obo­zu kon­cen­tra­cy­j­n­e­go. Pomies­zcze­nia obo­zu były małe, warun­ki higie­nicz­ne złe, a ogrze­wa­nie nie­wyst­ar­c­za­jące. Bra­ko­wało jedze­nia i urząd­zeń sanitarnych.